Llygredd amaethyddol

Llygredd amaethyddol

Enghraifft o'r canlynol	llygredd amgylcheddol
Math	llygredd
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Mae llygredd amaethyddol yn cyfeirio at sgil-gynhyrchion biotig ac anfiotig arferion ffermio sy'n arwain at halogi neu ddiraddio'r amgylchedd a'r ecosystemau cyfagos. Gall y llygredd hwn hefyd achosi anaf i bobl a'u buddiannau a gall ddod o amrywiaeth o ffynonellau, yn amrywio o lygredd dŵr o un pwynt (neu ffynhonnell) gollwng (single discharge point) i achosion mwy gwasgaredig, ar lefel tirwedd, a elwir yn llygredd o ffynhonnell nad yw'n bwynt (non-point source pollution) a llygredd aer. Unwaith y byddant yn yr amgylchedd gall y llygryddion hyn gael effeithiau uniongyrchol ar yr ecosystemau cyfagosdrwy, er enghraifft, ladd bywyd gwyllt lleol neu halogi dŵr yfed. Gall hyn hefyd greu effeithiau i lawr yr afon fel parthau marw a achosir gan ddŵr ffo amaethyddol wedi'i grynhoi mewn un man.

Mae arferion rheoli, neu anwybodaeth ohonynt, yn chwarae rhan hanfodol yn swm ac effaith y llygryddion hyn. Ymhlith y technegau rheoli ceir: rheoli anifeiliaid, plaladdwyr a gwrtaith. Gall arferion rheoli gwael gynnwys technegau bwydo gwallus, diffyg rheoli anifeiliaid, gorbori, goraredig, methiant i reoli gwrtaith, a defnydd amhriodol, gormodol o blaladdwyr.

Mae llygryddion o fyd amaeth yn effeithio'n fawr ar ansawdd dŵr ac yna aml, mae'r llygryddion hyn i'w canfod mewn llynnoedd, afonydd, gwlyptiroedd, aberoedd a dŵr daear. Mae llygryddion o ffermydd yn medru cynnwys: gwaddodion, maetholion, pathogenau, plaladdwyr, metelau, a halwynau.^[1] Mae amaethyddiaeth anifeiliaid yn cael effaith aruthrol ar lygryddion sy'n mynd mewn i'r amgylchedd. Gall bacteria a phathogenau mewn tail wneud eu ffordd i mewn i nentydd a dŵr daear os nad yw pori, storio tail mewn lagynau a chwalu tail ar gaeau'n cael ei reoli'n iawn.^[2] Mae llygredd aer a achosir gan amaethyddiaeth trwy newidiad y defnydd o dir ac arferion amaethyddiaeth anifeiliaid yn cael effaith aruthrol ar newid hinsawdd, ac roedd mynd i'r afael â'r pryderon hyn yn rhan ganolog o Adroddiad Arbennig yr IPCC ar Newid Hinsawdd a Thir.^[3]

1. ↑ "Agricultural Nonpoint Source Fact Sheet". United States Environmental Protection Agency. EPA. 2015-02-20. Cyrchwyd 22 April 2015.
2. ↑ "Investigating the Environmental Effects of Agriculture Practices on Natural Resources". USGS. January 2007, pubs.usgs.gov/fs/2007/3001/pdf/508FS2007_3001.pdf. Accessed 2 April 2018.
3. ↑ IPCC (2019). Shukla, P.R.; Skea, J.; Calvo Buendia, E.; Masson-Delmotte, V. (gol.). IPCC Special Report on Climate Change, Desertification, Land Degradation, Sustainable Land Management, Food Security, and Greenhouse gas fluxes in Terrestrial Ecosystems (PDF). In press. https://www.ipcc.ch/report/srccl/.